Cmentarz tatarski w Zastawku

Niestety, późnym wieczorem i przy odgłosach zbliżającej się burzy zwiedzałam cmentarz w Zastawku. Mimo to krótka chwila wystarczyła, aby się tym miejscem zachwycić.

Cmentarz tatarski (mizar), jeden z dwóch na Podlasiu (drugi znajduje się w Studziance k. Łomaz) jest nieczynny od I wojny światowej. W 1987 r. został uporządkowany przez młodzież warszawską przy wsparciu PTTK i władz gminnych. Wokół cmentarza, zwanego "tatarskimi mogiłkami", ustawiono wówczas drewniane ogrodzenie.

Na piaszczystym wzgórzu, na południe od szosy z Piszczac do Lebiedziewa, pomiędzy dorodnymi drzewami, można zobaczyć ok. 50 kamiennych nagrobków. Na niektórych zachowała się bogata ornamentyka wschodnia - półksiężyc z gwiazdą lub gwiazdami, wersety Koranu. Nagrobki z końca XIX i początku XX wieku mają inskrypcje w języku rosyjskim - zgodnie z zarządzeniami władz carskich Tatarom nie wolno było wówczas używać języka polskiego, nawet na cmentarzu. Na nagrobkach z napisami w języku rosyjskim wyryto także wersety z Koranu.

Najstarszy zachowany nagrobek datowany jest na 1704 r. (jest to jeden z najstarszych nagrobków tatarskich w Polsce) i kryje prochy - prawdopodobnie - płk Samuela Murzy Koryckiego, pierwszego Tatara w Lebiedziewie, który otrzymał tu ziemię od króla Jana III Sobieskiego w 1679 r. Z 1736 r. pochodzi nagrobek z arabskim napisem, obok są: XVIII-wieczny nagrobek Lisowskiego oraz okazały głaz nagrobny Ajszy z Koryckich Tupalskiej, zmarłej 16 maja 1796 r., z napisem: "tu leży ciało mey ukochanej żony moy cel naymilszy w tym grobie złożony".

         

Z I połowy XIX w. pochodzą m.in. nagrobki Joanny z Baranowskich Koryckiej, żony pułkownika wojsk polskich, zmarłej w 1826 r., Felicji z Koryckich Buczackich - marszałkowej powiatu bialskiego, zmarłej w 1828 r. i jej męża - Jakuba Buczackiego, posła na Sejm Walny Królestwa Polskiego, marszałka szlachty i sędziego pokoju powiatu bialskiego, dziedzica Lebiedziewa, Małaszewicz Małych i Michalkowa, zmarłego w 1839 r. Inskrypcja na jednym z nagrobków bez daty głosi: "Ali Korycki. Porucznik ostatni z agów Koryckich".

     

Ostatnie pochówki na mizarze w Zastawku miały miejsce przed I wojną światową. Mizar w Zastawku należy do największych atrakcji turystycznych na Podlasiu. [źródło]

     

Zainteresowanym cmentarzem polecam artykuły:

• Mizar w Zastawku;
• Cmentarz tatarski - Mizar w Zastawku;
• Lebiedziew-Zastawek – cmentarz muzułmański;
• Cmentarz tatarski w Zastawku doczekał się renowacji;
• Na ratunek tatarskiemu cmentarzowi w Zastawku;
• Kolejny cmentarz tatarski odnawiany.

Adnotacja:

• cmentarz tatarski z początków XVIII wieku;
• lokalizacja: Zastawek, gmina Terespol, powiat bialski, województwo lubelskie;
• odległość: 29 km;
• data wykonania fotografii: 11.06.2020 r.