Dwór w Zabużu

Na stronie Historyczne kompozycje ogrodowe i parkowe wschodniej Polski jest dokładnie i ciekawie opisany park dworski w Zabużu. Poniżej kilka fragmentów.

Miejsce lokalizacji założenia dworsko-ogrodowego w Zabużu to bardzo stary punkt osadniczy, zasiedlony co najmniej od okresu wczesnośredniowiecznego, a zapewne wcześniej. Tu bowiem znajdowała się dogodna przeprawa przez Bug osłaniana przez gród w pobliskim Mielniku.1 Na prawym brzegu Bugu powstała osada Przednia, ściśle związana z przeprawą i traktem brzeskim, natomiast na lewym brzegu musiała istnieć co najmniej komora celna.

Po Powstaniu Styczniowym rosyjskie władze zaborcze podarowały Zabuże w roku 1873 na zasadzie majoratu Michałowi Ludogowskiemu. Po nim dobra te objął jego syn Włodzimierz (w latach 90. XIX .), na którego cześć nazwano obiekt w końcu XIX . Władimirówką.6 Ludogowscy przebudowali założenie. Część ozdobna pozostała w dawnych granicach, ale wzniesiono w niej nowy, murowany pałac z opartym na czterech słupach balkonem od strony północno-zachodniej (jak wynika z późniejszego spisu został on ukończony na początku XX w.). Na osi lipowej alei dojazdowej urządzony został przed południowo-zachodnią elewacją pałacu kolisty podjazd z gazonem. Teren ogrodu ozdobnego podzielony został na szereg prostokątnych kwater, co nadało kompozycji ogrodu charakter eklektyczny. Drogi dojazdowe do założenia pozostawiono bez zmian, podobnie jak położony na południowy-zachód od ogrodu ozdobnego czterokwaterowy sad. Drugi sad został założony po przeciwnej stronie alei dojazdowej. W części gospodarczej usytuowanej na południe od dworu usuwano stare zabudowania, a na ich miejscu wznoszono nowe - kamienne i ceglane. Na północ od ogrodów i zabudowań dworskich powstała osada folwarczna z osobnym sadem. Stały w niej czworaki, wspomniana w późniejszym spisie pralnia dworska oraz towarzyszące czworakom zabudowania gospodarcze.

W opisanym kształcie założenie nie przetrwało długo. Bowiem już kilkanaście lat po zakończeniu przebudowy, w roku 1915 teren założenia uległ znacznym zniszczeniom podczas walk niemiecko - rosyjskich. Między innymi spłonęły wtedy niemal wszystkie zabudowania Zabuża. Odbudował je następnie prowizorycznie Franciszek Zieleniewski, ówczesny administrator folwarku. Jednak później zostały one ponownie spalone na początku lat 30. XX w. i po tym pożarze większość z nich rozebrano. [źródło]

Tereny otaczające Dworu to doskonałe miejsce na nocleg na Podlasiu dla miłośników wycieczek rowerowych. Obiekt znajduje się przy trasie znanej ścieżki przyrodniczej Trojan, wiodącej przez starorzecze Bugu. Lasy jodłowe, stawiki z nenufarami, bezkresne łąki, zadowolą każdego wybrednego konesera natury. [źródło]

Adnotacja:

• kompleks rekreacyjno wypoczynkowy Dwór w Zabużu;
• lokalizacja: Zabuże, gmina Sarnaki, powiat łosicki, województwo mazowieckie;
• data wykonania fotografii: 13.06.2020 r.