Lubię wysyłać pocztówki z pozdrowieniami z wakacji. Są doskonałym sposobem przekazania informacji, że u mnie wszystko w porządku, a poza tym mogą być pamiątką na całe życie i o jeden dzień dłużej.
Będąc w Bieszczadach, nie mogę się nadziwić pewnemu zjawisku. Otóż, oprócz pocztówek z napisem "Pozdrowienia z Bieszczadów", są także pocztówki z napisem "Pozdrowienia z Bieszczad". Zaintrygowana powyższym, poszukałam informacji na temat nazwy "Bieszczady" i jej prawidłowej odmiany. Oto, co na ten temat zawiera Wikipedia:
‘Bieszczad’ i ‘Beskid’ były od wieków określeniem gór oddzielających Polskę i Ruś od Węgier. Etymologia wyrazów ‘Bieszczad’ i ‘Beskid’ jest niejasna, czasem wywodzi się te słowa od trackiego ludu Bessów, których obecność na północ od Karpat odnotował Ptolemeusz.
Kazimierz Dobrowolski w 1938 objaśnił toponimię ‘Beskidu’ i ‘Bieszczadu’ na tle nazewnictwa bałkańskiego łącząc ją z albańską nazwą terenową bjeska, bjeske oznaczającą halę górską, łąkę lub pastwisko.
Za etymologią germańską Jan Michał Rozwadowski w 1914 wywiódł wyraz ‘Bieszczad’ z gwar środkowo-dolno-niemieckich od beshêt, beskēt od skaid-, skid.– geograficzny „przedział lub rozdział wód”.
W dokumentach węgierskich od 1269 oznaczały nazwę pasma górskiego – „Beschad alpes Poloniae” („ultra indagines regni Poloniae, ad alpes Beschad, ulterius tenet metas cum terra Polonie” (...). W formie ruskiej Beskid lub Beśkid. (...) O Bieszczadach Samuel Bogumił Linde pisze „część gór Karpackich, dawniej rozbójnictwem sławna, przytułek łotrów”, albo „Góry Bieszczadzkie... stykają się z Karpackimi i ciągną się ku Rusi Czerwoney”. (...)
Stanisław Kłos w przewodniku pt. "Bieszczady" zamieszcza następujące informacje:
Jak podaje Adam Fastnacht, znany badacz dziejów dawnej ziemi sanockiej, najstarszy zapis zawierający wiadomość o nazwie Beschad pochodzi z 1269 r. i zawarty jest w dokumencie węgierskim. Dotyczy on granicznego grzbietu karpackiego położonego w pobliżu miejscowości Jaśliska koło Dukli. Począwszy od 1400 r. w dokumentach historycznych powszechnie używana jest nazwa Byezad, a w późniejszym okresie Bieszczad. Ciekawe jest, że w większości starych dokumentów nazwa ta dotyczyła lasów królewskich i gór położonych na grzbiecie granicznym, niekoniecznie w obrębie dzisiejszych Bieszczadów. Niejednokrotnie w odniesieniu do grzbietu granicznego używano jednocześnie nazwy Bieszczad oraz Beskid. Dopiero w późniejszym czasie, praktycznie dopiero na przełomie XIX i XX w., nazwę Bieszczad, a właściwie Bieszczady, zaczęto stosować w odniesieniu do określonej poprzednio części Karpat.
(...) Według ludowego podania nazwa gór ma się wywodzić od legendarnych duchów, złych Biesów i dobrych Czadów. Z połączenia tych dwu słów powstała nazwa Bieszczady. Bies to w regionalnym znaczeniu zły duch, diabeł wyjątkowo złośliwy, szyderczy i zuchwały, czyniący ludziom wielkie szkody.
Wspomnianą wyżej legendę o Biesach i Czadach można przeczytać w książce Andrzeja Potockiego pt. "Księga legend i opowieści bieszczadzkich" lub na blogu Moje Bieszczady.
Nieznanego pochodzenia słowo"bieszczad" (a także pokrewny mu ruski "beskid") oznaczało od wieków nie tyle konkretne góry, ile górskie pogranicze - niezamieszkany i niezagospodarowany pas terenu oddzielający Polskę i Ruś od położonego na południe państwa węgierskiego. "Na bieszczad" uciekali przed prawem przestępcy, zbóje "z bieszczadu" grabili podkarpackie wioski. W staropolskiej literaturze można znaleźć określenia "bieszczadź łez" (tzn. padół płaczu) czy "świat zbieszczadział" (zdziczał). Było to więc miejsce dzikie i nieprzyjazne człowiekowi. Miejscowa ludność Bieszczadem lub Beskidem nazywała jeszcze w ubiegłym stuleciu cały grzbiet graniczny...
Problemy z nazwami "Bieszczad" i "Bieszczady" najpełniej tłumaczy wspomniany wyżej Adam Fastnacht w artykule "Nieco o „Bieszczadach” i innych nazwach geograficznych" (szczerze polecam - bardzo interesujący i wyczerpujący materiał). Autor prześledził zapiski w dawnych aktach urzędów i sądów sanockich (obejmujących administracyjnie obszar dzisiejszych Bieszczadów). Poniżej przytaczam kilka przykładów użycia nazwy "Bieszczad" w "obcym" języku:
1512 - przywilej lokacyjny Komańczy - "usque ad Bieszczad",
1529 - Dział Graniczny - "kto ścieki Szmerek od montibus Byesczath wież" - ", który fluvius Solyna ścieki z montibus Byesczath"
1549 - przywilej lokacyjny Balnicy - "Monte Karpato alias Bieszczadem",
1549 - przywilej lokacyjny Zubeńska - "montis Carpati alias Byesczad".
Gdyby ktoś chciał poczytać coś w języku polskim, to proponuję zapiski "Regestru złoczyńców grodu sanockiego" (pisownia oryginalna, źródło j.w.):
1595 - "zabić chcieli na Bieszczadzie",
1595 - "chodzili na Bieszczad", "za Bieszczad do Węgier",
1596, - "których pojmali na Bieszczadzie",
1600 - "przystał a holkach za Bieszczadem",
1604 - "o rozbój, który się mu, na Bieszczadzie węgierskim, gdy jechał do Węgier, stał",
1605 - "poddani panów Humieńskich /z Homony/ z za Bieszczada",
1608 - "my nocowali na Bieszczadzie",
1614 - "szliśmy przez noc przez Bieszczad",
1638 - "tych wywiózł Andrasz z za Bieszczadu i sam na Bieszczadzie zginął".
Nazwa "Bieszczad" (liczba pojedyncza) była używana jeszcze w XIX wieku. W I połowie XX w. na oznaczenie całej części Karpat od przełęczy Łupkowskiej po źródła Świcy zaczęto używać już nazwy "Bieszczady" (liczba mnoga).
Zbliżam się do końca. Czy pocztówka z pozdrowieniami z Bieszczad czy z Bieszczadów (chodzi o dopełniacz liczby mnogiej)? Twierdzę, że w nazwach geograficznych zawarta jest historia danych ziem, której nie powinno się zmieniać z żadnej przyczyny (polecam artykuł "Wioski wymazane z map"). Przekonują mnie argumenty Adama Fastnachta, który swój artykuł podsumowywuje słowami: "Dopełniacz l.mn. w postaci Bieszczad miałby uzasadnienie, gdyby nazwa ta w l. poj. brzmiała Bieszczada, jak narada..." i dlatego ja...
... jutro wyjeżdżam w Bieszczady - więc pocztówka będzie z Bieszczadów (gdybym 100 lat temu wyjeżdżała w Bieszczad - wysłałabym pocztówkę z Bieszczadu).
P.S. Oczywiście przyjmuję, iż Szanowni Czytelnicy mogą mieć odmienne zdanie.
Tekst ilustrują fotografie Połoniny Wetlińskiej wykonane podczas mojej wędrówki po Bieszczadach w lipcu 2011 r.
P.S. Oczywiście przyjmuję, iż Szanowni Czytelnicy mogą mieć odmienne zdanie.
Tekst ilustrują fotografie Połoniny Wetlińskiej wykonane podczas mojej wędrówki po Bieszczadach w lipcu 2011 r.
Oj ten nasz język polski, zagmatfany prawda? Niemniej jednak lubię pisać i czytać poprawne wersje :) i teraz na pewno zapamiętam, że z Bieszczadów wysyłasz nam pozdrowienia :))
OdpowiedzUsuńAle ładne te fotografie, ładne to muszą być góry. Nigdy nie byłam, bo sama mieszkam w górach (w Karkonoszach - na szczęscie odmiana ludzka :)) ), więc w góry nigdy nie jeżdzę.
Pozdroweinia wakacyjne :-)!
Dla porządku dodam, że są dwie wersje językowe: Bieszczad, albo Bieszczadów (Nowy słownik ortograficzny PWN). Ponieważ postać Bieszczad stoi na pierwszym miejscu, sugeruje to, że jest lepsza:))) Ale będę obstawać przy swoim i ... wolę włączać światło, niż "włanczać" - niezależnie od tego, ile osób to drugie czyni:)))) Oczywiście zdaję sobie sprawę, iż niedługo i ta druga forma może znaleźć się w słowniku (na pierwszym miejscu:), gdyż język polski jest żywy i - faktycznie - baaardzo zagmatwany:)
UsuńZdjęcia wyszły mi ładne - gdyż Bieszczady takie są (światło było dobre i chmury niesamowite, nawet mizernym aparatem wyszło, co wyszło:)
Pozdrawiam Karkonosze (tam też jest pięknie:)
To prawda - tu tez jest pięknie ;-)))
UsuńI tak sobie wlasnie pomyslalam... ;-))) aleee o tym w mailu...
Pocztówką z BieszczadÓW mnie zaskoczyłaś... nigdy nie spotkałam się z tą odmianą choc zapewne powinnam ;-)))
Jak to dobrze miec bloga - wciąż czymś zaskakuje ;-)))
Jest pięknie:) I w Bieszczadach, i w Karkonoszach:) Czekam na @:) Dla mnie przyjemniejsza dla ucha jest "pocztówka z Bieszczadów ". I w wiadomościach z historii mi się nic nie mąci:)
UsuńI bądź tu mądra i pisz... do nas z Bieszczad(ów) :-)
OdpowiedzUsuńZ Bieszczadów nie popiszę, bo jadę odpocząć od... internetu:) Ale jak wrócę - opowiem:)
UsuńUdanego wypoczynku zatem Ci życzę :-)
UsuńPięknie dziękuję:)
UsuńWhat a beautiful place dear friend!Wonderful mountains and landscapes!We have many mountains in my area!Thank you for sharing!Have a lovely week!
OdpowiedzUsuńDimi...
Jakże się cieszę, że podobają Ci się nasze polskie Bieszczady:) Dziękuję za życzenia:)
UsuńW Bieszczadach byłam bardzo dawno temu ,ale cały czas pamiętam ich piękno i mam fajne wspomnienia . Z chęcię bym je jeszcze kiedyś zobaczyła ,ale daleko ,nasze znacznie bliżej :)))
OdpowiedzUsuńAle może jaszcze kiedyś .....
Wypoczywaj tak jak lubisz najbardziej :) Chociaż po górach powinno się chodzić ;))))
W Bieszczadach bywam dość często i o każdej porze roku:) Niestety - strasznie ode mnie daleko:) Dzięki za życzenia, będę wypoczywać, łażąc po szlakach:) Mam w planach najodleglejsze miejsce - Grób Hrabiny, zobaczymy czy się uda... stamtąd wrócić:)
UsuńZawiłe...
OdpowiedzUsuńEee, prościzna:) W końcu to prawie 800 lat historii nazwy:) Wystarczy zapamiętać: świat zbieszczadział=zdziczał =zdziadział:) - dziady, dziadów - Bieszczadów:)
UsuńUdanego urlopu . Ja w ubiegły piątek miałam jednodniowy wypad w Bieszczady :) Wychodziliśmy na Bukowe Berdo . Fajnie tylko trochę mało ;)
OdpowiedzUsuńPięknie dziękuję za życzenia. Na Bukowym Berdzie byłam w ubiegłym roku, ale tak mi się tam spodobało, że może i w tym uda się wejść;)
UsuńOj, dobrze, że nie wyjechałaś 100 lat temu. Kto wyjaśniłby nam to szfystko? Przyjemności dużo!
OdpowiedzUsuńPięknie dziękuję - przyjemności będą na pewno:) W Bieszczadach inaczej się nie da:)
UsuńUdanego urlopu :))
OdpowiedzUsuńNigdy tam nie byłam, ale pamiętam, że moja jeżdżąca tam koleżanka zawsze podkreślała "pozdrowienia z Bieszczadów".
Ha, czyli coś w tych "pozdrowieniach z Bieszczadów" jest:) Bardzo dziękuję za życzenia:)
UsuńDziękuję za pozdrowienie z pięknych Bieszczadów :)
OdpowiedzUsuńPięknie to wszystko wyjaśniłaś.
Dziękuję za dobre słowa:)
UsuńDzięki za te wszystkie informacje. Zawsze po czytaniu Twojego bloga czuję się mądrzejsza:) Teraz będę czekała z niecierpliwością na post o Grobie Hrabiny:)
OdpowiedzUsuńOooo, jak miło, że dostarczam krztynę mądrości:) O grobie Hrabiny napiszę... jak uda mi się stamtąd wrócić:)
UsuńBardzo ciekawe, też się nad tym zastanawiałam podczas urlopu w Bieszczadach kilka lat temu :) Ale teraz już będę wiedzieć :)))
OdpowiedzUsuńUdanego wypoczynku życzę, chociaż chyba nie może być inaczej, skoro te góry dosłownie zapierają dech w piersiach :)
Zgadzam się, Bieszczady mają swój urok i zapierają dech w piersiach:) Nie tylko jak się wchodzi "pod górkę":)
UsuńPrzedyskutowałyśmy już to mailowo, ja jednak jak ten muł będę się upierać, że obie formy są poprawne i można mówić i tak i tak:))) Znalazłam potwierdzenie tej tezy też w kilku miejscach w internecie, więc myślę, że nic złego się nie stanie, jak powiem "z Bieszczad":)))
OdpowiedzUsuńDobrej pogody życzę!!!!
Oj, nie będę tak się upierać:) Przecież Ty możesz mieć pozdrowienia z Bieszczad, a ja z Bieszczadów:)
UsuńA amizade nos faz ver o mundo com olhos novos.
OdpowiedzUsuńAmo apreciar seus lindos posts!
Beijos Marie.
I ja się cieszę:)
UsuńUwielbiam Bieszczady i uwielbiam to wejście na pierwszym zdjęciu, bo trzeba się pomęczyć przy podchodzeniu żeby nagle pojawiły się takie widoki i od razu się robi lżej. Spora dawka pożytecznej wiedzy. Napracowałaś się.
OdpowiedzUsuńDzięki za miły komentarz. Też lubię takie widoki - jak z lasu wyłania się w końcu upragniona góra:)
UsuńPiękne widoki!;)
OdpowiedzUsuńDziękuję:)
UsuńWybieralam sie, wybieralam i w koncu tam nie dotarlam. A przyjaciolka , z ktora mialam jechac, spaceruje juz po blekitnych manowcach.
OdpowiedzUsuńNapatzrec sie na Twe zdjecia nie moge.
Ja bym napisala z Bieszczadow, bo forma Beskidow mnie jakos tak , ukierunkowuje:)
Wspanialego wypoczynku! Niech poloniny blyszcza w sloncu!
Pięknie dziękuję za życzenia słońca:) Było - do południa (aż w nadmiarze), a po południu burze z piorunami. Ot - takie lipcowe Bieszczady:)
UsuńBardzo dawno nie byłam w Bieszczadach, a szkoda, bo mają swój niepowtarzalny urok :) Pozdrawiam -M.
OdpowiedzUsuńZdecydowanie Bieszczady mają swój urok:) Trzeba jechać:)
UsuńA amizade nos faz ver o mundo com olhos novos.
OdpowiedzUsuńFeliz dia do amigo!!!!!
Beijos Marie.
Jakże mi miło choć trochę przybliżać Ci mój świat:)
UsuńDziękuję Ci za ten post, w sierpniu jadę pierwszy raz w Bieszczady, bardzo się cieszę, bo wszyscy wracający to ludzie zadowoleni:) Piękne fotki i piękne przemyślenia:) Pozdrawiam
OdpowiedzUsuńCieszę się z Twojego wyjazdu w Bieszczady. Mam nadzieję, że góry spodobają Ci się tak bardzo, że zechcesz tam powrócić. Tylko bierz dobre buty i coś od deszczu - tak na wszelki wypadek:)
UsuńZdecydowanie z Bieszczad .... profesor Miodek tak mówi :)
OdpowiedzUsuńUwielbiam dostawać widokówki z pozdrowieniami ,więc czekam na pocztówki :)))
W sprawie pocztówek - dogadamy się:)
Usuń