Śladami Henryka Sienkiewicza - Okrzeja

Jednym z miejsc związanych z Henrykiem Sienkiewiczem jest Okrzeja, w której warto odwiedzić kościół parafialny pw. świętych Apostołów Piotra i Pawła.

Prababka Henryka Sienkiewicza Cieciszowska Teresa nie tylko wybudowała w 1793 r. klasycystyczny kościół w Okrzei, ale też wyposażyła go w sprzęt liturgiczny; mamy np. w Okrzei ornat liczący 220 lat, pozłacaną srebrną monstrancję, zdobną w winogrona i kłosy z herbem i dedykacją Cieciszowskich dla miejscowego kościoła. Musiała to być bardzo pobożna i bogata rodzina, bo takich darczyńców, którzy ufundowaliby cały duży kościół wraz z wyposażeniem, nie było na stosunkowo biednym Podlasiu zbyt wielu. Rodzina Cieciszowskich dysponowała jeszcze u schyłku XVIII wieku znacznymi dobrami także w województwie kijowskim.

W tym właśnie kościele wzięli ślub rodzice Henryka Sienkiewicza - Józef Sienkiewicz i Stefania Cieciszowska, a maleńki Henryk, który urodził się 5 maja w 1846 r., został w nim ochrzczony 7 maja tego samego roku (zachowała się oryginalna chrzcielnica). Fakt przyjścia na świat przyszłego laureata Nagrody Nobla upamiętnia wpis w księdze parafialnej oraz tablica ufundowana na ścianie kościoła. Jest w tym kościele również tablica nagrobna wuja pisarza i zarazem jego ojca chrzestnego - Adama Cieciszowskiego, zmarłego w 1890 r. [źródło]

(...) w czasach, gdy zbudowano kościół w Okrzei, jego oryginalny sufit był zbudowany z belek modrzewiowych, a w czasach późniejszych te belki podmurowano i na tynku w 1974 r. powstały malowidła Jana Molgi, nawiązujące do twórczości pisarza - Obrona Częstochowy z Potopu, Quo vadis Domine z Quo vadis. [źródło]

Podczas mojej pierwszej wizyty (kilkanaście lat temu) na cmentarzu w Okrzei na grobie matki Henryka Sienkiewicza była tylko skromna płyta. Tym razem uwagę skupiał pomnik.

Urodziła powstańca styczniowego, tłumaczkę, poetkę, ale przede wszystkim - pierwszego polskiego pisarza Noblistę, Henryka Sienkiewicza. Spoczywa na cmentarzu w rodzinnej Okrzei. Mowa o Stefanii z Cieciszowskich Sienkiewiczowej. Dziś przy jej grobie, pomnik, upamiętniający jej zasługi dla Polski, odsłonił między innymi wnuk Henryka Sienkiewicza.

Pomnik ukazuje matkę Henryka Sienkiewicza, Stefanię z młodym synem u boku. Za nimi widać krzyż. Na czterech ścianach postumentu wygrawerowane są słowa Henryka Sienkiewicza o matce pochodzace z noweli "Hania" oraz epitafium. Pomysł zbudowania pomnika zrodził się 4 lata temu, z uwagi na fatalny stan płyty nagrobnej z 1901 roku. [źródło, artykuł z 5.09.2012 roku]

W cieniu pomnika matki Henryka Sienkiewicza, zasłonięte jego wielką bryłą groby swoje mają dalecy krewni Cieciszowskich – Szydłowscy i Zalewscy z pobliskiego Jagodnego.

Szkoda, że różne środowiska tak zabiegając o wspaniały i wielki pomnik dla matki Noblisty zapomniały o kilku skromnych płytach nagrobnych, których renowacja nie wymagałaby dużego nakładu finansowego, a dbałość o ich najbliższe otoczenie także powinna leżeć w gesti jeśli nie mieszkańców Okrzei to różnego rodzaju instytucji. [źródło, fotografie nagrobków, pisownia oryginalna]

„To dobrze, że pomnik jest nieco wyższy od pozostałych na cmentarzu, bo jest on dość rozległy, toteż każdy łatwiej odnajdzie grób Sienkiewiczowej pośród wielu innych. Z pieczołowitością zachowano też starą, skromną płytę z piaskowca położoną na życzenie syna na grobie jego matki. Uzupełnienie projektu nagrobka o parę krzyży dodatkowo go uświęciło o symbole chrześcijańskie.” - mówi mieszkanka Okrzei, emerytowana nauczycielka okrzejskiej szkoły. [źródło]

Kopiec Henryka Sienkiewicza – kopiec znajdujący się w Okrzei, usypany w latach 1932–1938 na cześć pisarza Henryka Sienkiewicza przez ludność z całej Polski, a nawet zagranicy. Ma on 15 m wysokości względnej, średnicę podstawy 45 m, a został usypany z 6000 m³ ziemi. Z jego wierzchołka roztacza się widok na okolicę. Na szczycie Kopca Sienkiewicza znajduje się wysoki na 2,7 m, odsłonięty w 1980 roku, pomnik pisarza. [źródło]

Pierwsza myśl usypania kopca, w miejscu urodzenia pisarza, zrodziła się w 1924r., podczas uroczystości sprowadzenia prochów autora Trylogii do kraju. Projekt ten wysunął biskup podlaski Henryk Przeżdziecki. Do realizacji tego projektu trzeba było jednak czekać do 1932 roku kiedy to zawiązał się Komitet Budowy Pomnika Henryka Sienkiewicza w Okrzei. W latach 1932- 38 zwożono tu i przesyłano ziemię nawet z Ameryki i wielu miejsc związanych z pisarzem. Kopiec (podstawa i średnica 45 m, wysokość 15 m) usypano z 6 tys. metrów sześciennych ziemi. W ceremonii przekazania kopca, które miało miejsce 2.10.1938r wzięło udział ponad 20 tys. osób w tym najbliższa rodzina pisasrza: córka Jadwiga Karniłowiczówna z mężem i córką Marią, syn Henryk Józef z żoną Zuzanną i dwoma córkami: Jadwigą i Zuzanną.. Na szczycie znajduje się pomnik z białego marmuru wg projektu artysty siedleckiego Mariana Gardzińskiego wysokości 2,7 m. Odsłoniła go w 1980 r. Zuzanna Sienkiewiczowa, synowa pisarza. Ze szczytu kopca rozpościera się wspaniały widok na pobliskie pola, lasy, park w Woli Okrzejskiej, cmentarz i kościół w Okrzei. Są to miejsca gdzie upływało dzieciństwo i rozwijało się pierwsze zamiłowanie do literatury przyszłego laureata literackiej nagrody Nobla. [źródło]

Piękne miejsce, fantastyczna przyroda, szum wiatru w pobliskim łanie zboża, upajające zapachy róż.

Piękne fotografie opisywanych miejsc zamieszczone są na blogu Grażyny we wpisie Po raz któryś Podlasie... una vez mas Podlaquia. Serdecznie polecam.

Adnotacja:

• lokalizacja: Okrzeja, gmina Krzywda, powiat łukowski, województwo lubelskie;
• Rejestr zabytków: kościół par. pw. św.św. Piotra i Pawła, k. XVIII, nr rej.: A/577 z 17.02.1972 i cmentarz kościelny, nr rej.; j.w  [źródło];
• na cmentarzu nagrobek z rzeźbą świętego Jana Nepomucena;
• odległość: 116 km;
• data wykonania fotografii: 10.06.2020 r.