Pan Samochodzik i tajemnice czekolady

O tym, jak trudno jest obdarować mnie prezentem, wiedzą wszyscy moi Bliscy. No, nie lubię dostawać prezentów i już:) Ale wszyscy wiedzą również, że lubię podróże:) Często mówię, że gdyby ktoś już tak mocno, mocno chciał mi coś dać, to można mi ofiarować z okazji jakiejś uroczystości... bilet w jedną stronę do jakiegokolwiek miejsca na świecie (zawsze powtarzam, że do domu wrócę za własne pieniądze:).

I tym sposobem, z okazji prezentów imieninowo-świątecznych, dzięki K., B. i K. mogłam się wybrać w podróż. Zamarzyła mi się wycieczka do Kazimierza, ale nie taka zwykła: pociągiem do Puław i dalej autobusem. Tym razem postanowiłam pojechać samochodem:) Z powodu nieposiadania czerwonego:) auta, zagadnęłam T. mniej więcej tak:: "Chciałabym wyskoczyć na chwilę do Kazimierza, aby wypić herbatę u Dziwisza. Czy pojedziesz ze mną? Proooszę.":))) Trzeba było widzieć Jego minę - widok bezcenny:) Podejrzewam, że nigdy wcześniej nie miał do czynienia z osobą, która chciałaby tyle kilometrów jechać, aby napić się herbaty:))) Udało mi się jednak przekonać Go o mojej nieodpartej potrzebie wyruszenia w drogę. Mało tego, dzięki  uprzejmości T. powstała seria zdjęć z trasy. I tym sposobem zapraszam Szanownych Czytelników na wirtualną wycieczkę do Kazimierza Dolnego (uprzedzam lojalnie - będzie dużo zdjęć i jeszcze więcej tekstu:).

Trasa: Lublin – Tomaszowice – Nałęczów – Wąwolnica – Bochotnica – Kazimierz Dolny liczy niewiele więcej niż 50 km.  

Najbardziej znaną miejscowością, mijaną po drodze, jest Nałęczów, jedyne w Polsce uzdrowisko o profilu wyłącznie kardiologicznym. Kuracjuszami byli tutaj m.in. Stefan Żeromski, Bolesław Prus i Henryk Sienkiewicz.

Malownicza droga prowadzi przez pocięty wąwozami Płaskowyż Nałęczowski

i Wąwolnicę - urokliwe miasteczko z sanktuarium Matki Boskiej Kębelskiej.

Małe wzniesienia, niezbyt strome zjazdy, liczne zakręty, nie pozwalając na rozwijanie zbyt dużej prędkości, umilają podróż:) A przecież właśnie o to chodzi:) Wszak nigdzie mi się nie spieszy:)

Droga przecina obszar Kazimierskiego Parku Krajobrazowego,

by w końcu doprowadzić do Kazimierza Dolnego.

A w Kazimierzu przywitało nas słońce:)

I, mimo stycznia, można było pospacerować wałami nad Wisłą.

Ulice były prawie puste, wszyscy turyści ... siedzieli w Herbaciarni u Dziwisza:)

Z tej to przyczyny, zamiast na herbatę, wstąpiliśmy do Cafe "Faktoria", gdzie podają najlepszą na świecie czekoladę. I dzięki temu narodził się pomysł na dzisiejszy post.

A teraz zdradzę kilka tajemnic:) Ponieważ historia czekolady, licząca ponad 4000 lat, jest przebogata, ograniczę się tylko do opowieści na temat czekolady w płynie. Jej udokumentowane początki sięgają roku 2000 p. n. e.

W dolinie Ulasa w Hondurasie historycy znaleźli ślady pierwszej małej wioski, w której kluczową rolę odgrywało kakao. Pochodzą z niej najstarsze filiżanki i talerzyki, jakie kiedykolwiek odkryto w Ameryce Łacińskiej. Wszystko wskazuje na to, że filiżanki te służyły wyłącznie do przygotowania i konsumpcji Xocoatl, czyli pierwszego napoju czekoladowego. Historycy uważają, że wspomniana wioska mogła być prawdziwą kolebką czekolady. [źródło]

... już w 1750 r. p.n.e. Olmekowie, zamieszkujący obszary dzisiejszego wybrzeża Zatoki Meksykańskiej, uprawiali kakaowce. Łącząc rozdrobnione ziarna z wodą, kukurydzą i ziołami, stworzyli pierwszą wersję dzisiejszej czekolady. Jednak to nie Olmekowie, lecz ich następcy, Majowie, opracowali metodę fermentacji, prażenia i mielenia ziaren. Mieszali zmielone kakao z wodą i mączką kukurydzianą, dodawali miód i sproszkowane chili – w ten sposób uzyskiwali napój zwany w języku nahuatl xocolatl, czyli w dosłownym tłumaczeniu gorzką wodę. Istotnie, nawet po wszystkich tych zabiegach czekolada miała raczej nieciekawy smak i mało porywającą konsystencję. Jednak to właśnie ten napój odgrywał ważną rolę podczas religijnych rytuałów.

Zwyczaj spożywania czekolady przejęli od Majów Aztekowie, wprowadzając przy okazji istotne zmiany receptury. Udoskonalanie odbywało się metodą prób i błędów. Aztekowie dorzucali do wywaru, co tylko się dało: od wanilii przez pieprz aż po suszone płatki rozmaitych kwiatów. Napój był coraz lepszy, same zaś ziarna stały się tak bardzo pożądane, że zaczęto używać ich w charakterze waluty. To istotnie zmieniło postrzeganie ówczesnej czekolady, bo picie roztworu z pieniędzy zmieniło dawny, religijny rytuał w szczyt luksusu graniczącego z rozrzutnością. Napój nadal był cierpki i tłusty, ale z biegiem czasu coraz bardziej aromatyczny. [źródło]

W celu przygotowania napoju czekoladowego Aztekowie najpierw otwierali strąki kakaowca, następnie wyciągali z nich od 20 do 30 ziaren i suszyli je przez kilka dni na słońcu. Następnie prażyli je nad żarem ogniska, co wydawało się powodować powstawanie przejmującego, słodkiego smaku. Następnie mielili ziarna, stosując do tego ciężki wałek i zakrzywiony kamień nazywany „metate”, dodawali do nich przyprawy, zioła i czerwony pieprz aż do uzyskania czerwonej pasty. Pastę rozpuszczano w wodzie i przelewano z naczynia do naczynia aż powstała piana. To właśnie ta obfita i gładka piana sprawiała, że Aztekowie uważali napój za tak pyszny.[źródło]

Majowie i Aztekowie uważali czekoladę za napój bogów i pili ją na ostro z dodatkiem chili. (...) Raczyły się nim wyłącznie wyższe klasy społeczne, a należące do władców plantacje kakaowca utożsamiano ze skarbem i dowodem bogactwa. Europejczycy zetknęli się z kakaowcem w 1502 r. w czasie czwartej wyprawy Krzysztofa Kolumba... [źródło] 

Dzięki synowi Kolumba Ferdynandowi wiemy dokładnie, kiedy się to wydarzyło. W prowadzonym przez siebie dzienniku pod datą 15 sierpnia 1502 r. opisał, jak Indianie wnosili kakaowe ziarno na pokład hiszpańskiego galeonu: "Musiały mieć one dla nich wielką wartość, bo widziałem, że jeśli któryś z tych migdałów upadł, wszyscy przystawali, by go podnieść, jakby szukali własnego oka".[źródło]

W 1528 roku Hernán Cortés de Monroy Pizarro Altamirano, marqués del Valle de Oaxaca przywiózł po raz pierwszy ziarna kakaowca do Hiszpanii. I od tej pory zaczyna się w Europie zauroczenie czekoladą. Choć początki były trudne (ostre smaki kojarzono z diabelskimi), napój z kakao zaczęto pić nawet na zakończenie kościelnych nabożeństw. Już w XVII wieku czekolada była znanym i powszechnie używanym w Europie środkiem do leczenia przeziębień, kaszlu, gruźlicy, jamy ustnej, żołądka i „złamanych” serc. Uważano, że pobudza trawienie, ma wpływ na płodność i odporność organizmu. Uważano ją za „źrodło siły mentalnej” wzmacniające umysł, pomocne w leczeniu depresji. W momencie, gdy odkryto możliwość posłodzenia czekolady, stała się ulubionym napojem, pitym po prostu dla przyjemności dla jej walorów smakowych i odżywczych:)

Poniżej trochę faktów i dat sprzed ponad trzystu lat, opracowanych na podstawie tekstu na stronie Callebaut.

• Badacz pracujący dla hiszpańskiej armii, Benzoni, w 1565 roku po raz pierwszy opisał w swoich notatkach z podróży sposób przygotowania napoju kakaowego.
• Przepis na słodką czekoladę zawdzięczamy jednak zakonnicom zamieszkującym miasto Oaxaca w Meksyku, które rozpowszechniły wśród kolonialistów czekoladowy napój z dodatkiem miodu, cynamonu i cukru trzcinowego. Do Hiszpanii słodki przysmak sprowadzili hiszpańscy mnisi około 1590 roku. Osłodzili oni napój czekoladowy miodem i wanilią. Słodki smak, który udało im się osiągnąć stanowił podstawę czekoladowej receptury, jaką znamy dziś.
• W 1606 roku Włoski handlowiec Carletti wyjawił tajemnice kakao i przygotowania czekoladowego napoju swoim zaprzyjaźnionym rodakom. Carletti spożywał kakao i czekoladę w Indiach Zachodnich i Hiszpanii. Ich smakiem zapragnął podzielić się z rodakami, co wywołało niezwykły efekt. Włochy oszalały na punkcie czekolady. Perugia stała się sercem czekoladowej manii, a sklepy czekoladowe (cioccolatieri) otwierano w największych miastach w kraju. Pierwsze sklepy czekoladowe pojawiły się w Wenecji. Z Włoch czekolada powędrowała do Niemiec, Austrii i Szwajcarii. 
• Francuzi spróbowali czekolady w 1615 roku, kiedy Ludwik XIII ożenił się z Anną Austriaczką. Przeprowadzili się oni do Francji, gdzie wprowadzili czekoladę na dwór królewski. Anna sprowadziła nawet swoją własną służącą, piękną Molinę, która przygotowywała królowej napój kakaowy. 
• ... przykład klasyfikowania czekolady jako środka leczniczego znajduje się w pierwszej publikacji przepisu na czekoladę sporządzonego przez hiszpańskiego lekarza Antonio Colmenero de Ledesma w 1631 roku. Opierał się on na starożytnym przepisie Azteków, przy czym gorzki smak wzmocniono dodaniem kwiatów i ziół, takich jak anyż, wanilia, róże kastylijskie, cynamon, migdały, orzechy laskowe itp. Dodawane przyprawy zależały od dolegliwości fizycznych chorego. 
• W 1641 roku niemiecki naukowiec Johan Georg Volckammer skosztował czekolady podczas wycieczki do Neapolu. Urok tego przysmaku tak go zachwycił, że sprowadził ją do Niemiec. Nie od razu udało mu się przekonać Niemców, ale po pewnym czasie wielu z nich zakochało się w jej smaku. Wprowadzili oni nawet zwyczaj picia filiżanki gorącej czekolady przed snem. Być może miało to związek z ich przekonaniem o tym, że czekolada stanowi najlepszy środek wzbudzający namiętność. 
• Kiedy czekolada została po raz pierwszy sprowadzona na kontynent europejski, początkowo uważano ją raczej za lekarstwo niż za pyszny produkt spożywczy. Miało to związek z wiarą Azteków w to, że czekolada wzmacnia organizm i pobudza zmysły. Pierwsze oficjalne oświadczenie zostało wydane przez Bonawenturę z Aragonii, brata kardynała Richelieu w 1653 roku. Opisywał on czekoladę jako stymulującą zdrowe funkcjonowanie śledziony i innych funkcji trawiennych. 
• Gdy po raz pierwszy w 1657 roku czekolady spróbowali Anglicy, uznali ją za „ekstrawagancką”. Podobnie jak w pozostałych krajach europejskich, początkowo jej spożycie stanowiło przywilej i odbywało się jedynie na dworach królewskich oraz wśród arystokracji. Czekolada szybko stała się jednak popularna także w klasie wyższej. 
• 1662: Po latach dyskusji włoski kardynał Francesco Maria Brancaccio potwierdził, że katolicy mogą spożywać czekoladę podczas 40 dni Wielkiego Postu, ale tylko w postaci napoju, a nie w formie stałej ani przetworzonej w ciastach czy pastylkach.
• W 1697 roku podczas wizyty w belgijskiej stolicy, Brukseli, burmistrz Zurychu Heinrich Escher spróbował czekolady podczas jednej z wycieczek po mieście. Był tak zdumiony i zachwycony, że od razu zabrał ze sobą próbki czekolady do Szwajcarii.

Pozwolę sobie jeszcze przytoczyć kilka ciekawostek z z artykułu pt. Czekolada: długa historia słodkiego przysmaku.

• Jeden z podróżników, przemierzając w 1575 r. półwysep Jukatan, zanotował: “Ile razy przejeżdżałem przez osadę, Indianie proponowali mi, bym się napił czekolady. Gdy odmawiałem, odchodzili, śmiejąc się, wielce rozbawieni. Jednak kiedy zabrakło wina, uczyniłem jak inni. Smak jest trochę gorzki, a sam napój zaspokaja i ożywia ciało, ale nie można się nim upić". 
• Hiszpańskim damom towarzyszącym w XVII wieku kolonizatorom Meksyku tak zasmakował ten napój, że piły go nawet podczas mszy. Indiańskie służące donosiły im do kościoła dzbanuszki świeżo przygotowanego napoju. Damy twierdziły bowiem, że tylko dzięki temu są w stanie wytrzymać trudy związane z długą i skomplikowaną liturgią. Z tym oburzającym zwyczajem postanowił skończyć biskup w Chiapa Real (obecnie San Cristobal de las Casas, stan Chiapas, Meksyk), który wywiesił na drzwiach katedry zakaz picia czekolady w czasie mszy pod groźbą ekskomuniki. Osiągnął tylko tyle, że wierni zaczęli omijać katedrę i szli na mszę do klasztoru dominikanów, którego przeor miał znacznie liberalniejsze poglądy w kwestii czekolady. Legenda głosi, że surowy biskup wkrótce ciężko zachorował i zmarł w męczarniach, najwyraźniej otruty. A truciznę podano mu w kubku czekolady...
• Quetzalcoatl, Pierzasty Wąż - bóg słońca, wiatru i oddechu życia - pijał orzeźwiający napój z ziaren pewnego drzewa rosnącego w tropikalnych lasach Ameryki Środkowej. Być może właśnie od imienia tego najłaskawszego dla ludzi azteckiego bóstwa pochodzi nazwa czekolady: cacahualt, chocolatl. W języku mieszkańców amazońskiej dżungli napój ten nazywał się podobnie - xococalt, ale oznaczał gorzką wodę. W 1737 r. szwedzki przyrodnik Carl von Linne (Karol Linneusz) nadał drzewu kakaowemu łacińską nazwę Theobroma (z greckiego: napój bogów) cacao.
• Czekoladę, jaką pijemy obecnie, rozpropagowali Anglicy, po tym jak w roku 1657 pewien Francuz otworzył w Londynie przy Bishopsgate Street pijalnię “znakomitego napoju zachodnioindyjskiego”. Wodę zastąpiono mlekiem i - aby uzyskać aksamitną, gęstą konsystencję - dodawano utarte z cukrem jajka. Przysmak ten był tak kosztowny, że znany pisarz Samuel Pepys po raz pierwszy spróbował go dopiero w roku 1662 i od tej pory regularnie zaglądał do czekoladowego sklepu na “swój poranny łyk czekolady”. 
• Wielkim miłośnikiem czekolady był August II Sas - pierwszy przedstawiciel rządzącej w Saksonii dynastii Wettynów, który zasiadł na tronie polskim. To prawdopodobnie on wprowadził modę na picie czekolady na Wisłą. Było to w pierwszym dziesięcioleciu XVIII w. 
• Pierwsza oryginalna, polska czekolada pitna powstała około 1859 r. Twórcą jej receptury był protoplasta najsłynniejszych polskich cukierników, Ernest Karol Wedel.

Od opisywanych powyżej wydarzeń minęło kilkaset lat, ale nawet dziś czekolada emanuje aurą tajemniczości, luksusu i wyrafinowanej przyjemności:) Trudno się dziwić, że wyszliśmy z kafeterii pełni optymizmu, uśmiechnięci, szczęśliwi:) I z postanowieniem, że trzeba tu przyjechać kolejny raz. Nawet tylko po to, aby wypić w tym fantastycznym i urokliwym  miejscu małą filiżankę czekolady:)

Na koniec pragnę podziękować Wam, K., B. i K., za wspaniały prezent (bilet w obie strony:), a Tobie, T., za miłe towarzystwo i użyczenie samochodu, co prawda nie czerwonego, ale... nie będę drobiazgowa:))) Przy okazji pozwolę sobie powtórzyć, wyartukułowaną wcześniej w postach Pan Samochodzik i ariańska piramida oraz Pan Samochodzik i lubelski czakram, potrzebę posiadania własnego auta.

OGŁOSZENIE

Z powodu chęci zgłębienia pozostałych tajemnic najlepszej na świecie czekolady, podawanej w Cafe "Faktoria" w Kazimierzu nad Wisłą, chętnie odziedziczę wehikuł. Nie musi być w zupełności taki jak pojazd Pana Samochodzika. Może mieć automatyczną skrzynię biegów i może palić tylko 3 l/100 km. Zrezygnować mogę z amfibii oraz z kilku innych patentów, nadal upieram się jednak przy tym, by był... czerwony:)))

P.S. Przywiozłam sobie na pamiątkę kartkę z wyjazdu do Kazimierza Dolnego:) Ponoć był "aksamitny":))) 

P.S.' 12 kwietnia przypada Światowy Dzień Czekolady:))) A przepis na czekoladę, którą można zrobić w domu, znalazłam tu (klik).