Po prostu "Frasuś"...

... lub też: "Bolejący", "Chrystusik Frasobliwy", "Miłościwy", "Pan Jezusiczek", "Solooblany", "Zafrasowany". W poszczególnych rejonach Polski Frasobliwy znany był (i niejednokrotnie wciąż jest) jako: „Dumający” albo „Święta Turbacyja” – w Krakowskiem, „Cierpiotka” w okolicach Mszany Dolnej, „Miłosierdzie w murku” w Czarnym Dunajcu, „Bozuś” i „Panajezusek” na Podhalu, „Miłosierdzie” w Łowickiem, „Starościwy” na Górnym Śląsku, „Płaczebóg” na Kaszubach oraz „Święty Piątek” na Zamojszczyźnie. [źródło]

"Modlitwa", Jan Twardowski
Jezu Frasobliwy
Na przekór wszystkim
Bez parasola na deszczu
Z gołymi kolanami
Słaby bo bezstronny
Nieśmiały jakbyś debiutował wierszem
Z prośbą o prostotę
Samotny bo spokrewniony ze światem
Pewnie martwią Cię ludzie
Którzy są jak katechizm
Na każde pytanie
Muszą mieć koniecznie odpowiedź.

"Chrystus", Julian Tuwim

Nie skarżę się, mój Ojcze, nie skarżę się, mój Panie,
Iżeś dał sercu memu to smutne miłowanie.
Nie skarżę się, mój Ojcze, że tak samotnie chodzę,
Żem się już wielce znużył na tej ciernistej drodze.
Obchodzę chaty z wieścią: „zbliża się, z łaski nieba”.
A ludzie mówią: „z Bogiem…” I dają kromkę chleba.
Czyli są słowa moje tak bardzo niepojęte?
Nie widzą, że się zbliża Królestwo Twoje święte.
Nie widzą, że niebiosa rozwarły się narodom,
Nie wierzą, choć im prawdę z radością i z pogodą.
Lecz się nie skarżę, Panie, że tak strapiony chodzę,
Że nie ma, nie ma kresu ciernistej mojej drodze.
Ptaszkowie mają gniazdka i liszki mają schowy,
I tylko Syn Człowieczy nie ma gdzie skłonić głowy.
Lecz to nie skarga, Panie… Spraw jeno w bliskim cudzie,
Iżby mnie zrozumieli ci dobrzy, cisi ludzie.

Chrystus Frasobliwy, stawiany na dużą skalę w dziewiętnastym stuleciu, przed niemal każdą wiejską chałupą i w przydrożnych kapliczkach, był dla ówczesnych ludzi (i pozostał chyba do dziś) symbolem ich małych, codziennych trosk, sam bowiem opuszczony i nieszczęśliwy. Ukazuje Boga nie jak groźnego sędziego, ale bardzo człowieczego, ulegającego cierpieniom jak inni. Frasobliwy Pan Jezus (...) jest wyobrażeniem Zbawiciela, który przeżywa ostatnie chwile przed śmiercią; bardzo często występuje dodatkowo w purpurowym płaszczu, trzymając trzcinę, w koronie cierniowej. Ręce trzyma na kolanach, czasem posiada je związane. Kiedy ogląda się liczne figurki (jest nawet specjalne muzeum Chrystusa Frasobliwego w Jeżowem) widać na nich współczujący, litościwy wyraz twarzy, twarzy zadumanej, refleksyjnej. [źródło]

Zdecydowanie chłopskie oblicze wiejskiego Boga nie nosi rysów bólu czy tragizmu, jest jakby zastygłe w wyrazie zdumionego smutku. [źródło]

O popularności tej małej, drewnianej figurki najlepiej świadczą ludowe przypowieści krążące po całej Polsce. Istniały wzruszające historie m.in. o biednym rzeźbiarzu, który wiózł figurkę Frasobliwego, by ją sprzedać na targu, a po nieudanych transakcjach, rozzłoszczony, wyrzucił ją do rzeki. Inna – o chłopie, który wchodząc do karczmy powierzył opiekę nad wozem i końmi Frasobliwemu. Konie poniosły jednak wóz i chłop po odnalezieniu swego dobytku, zbił figurę za to, że źle pilnowała wozu. Znana jest także legenda opowiadająca o Chrystusie nad grobem Adama, który „kiedy tak zafrasował się złością ludzką, wsparłszy głowę na dłoni, zobaczył w czeluści ziemnej przed sobą piszczele i czaszkę Adama, praojca wszelkiego grzechu na ziemi”. Stąd motyw czaszki powtarzany w niektórych ujęciach Frasobliwego (zwłaszcza w okolicach Rzeszowa, Sanoka i Jasła). [źródło]

Bardzo długą i ciekawą historię ma rzeźba Frasobliwego z kościoła w Orawce (klik).

Powyższy post jest dedykowany S., który poprosił mnie o stworzenie małej dokumentacji fotograficznej kilku nagrobków na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. Celem było zainspirowanie Go do zrobienia własnoręcznie drewnianej kapliczki. Zdjęcia zostały wykonane (fotografia świątka w kapeluszu pochodzi z cmentarza przy ul. Nowotarskej w Zakopanem), wysłane, teraz czekam na kapliczkę. Żeby motywacja była większa, dołączam - na pamiątkę wspólnej "rodzinnej" podróży doliną Sanu - zdjęcie kapliczki z Chmiela w Bieszczadach, wybudowanej przez Jerzego Baryłę Nowakowskiego wraz z jego wierszem pt. "Chrystus Frasobliwy..." [źródło].

     

Na dróg rozstajach przez słońce wypalonych,
W cieniu jesionów, gościnnych lip sędziwych,
Z głową wspartą na dłoni, w myślach zatopiony,
Na świat Boży patrzy Chrystus Frasobliwy.

Zastygł w zadumie: o czym tak grają świerszcze?
Komu ten deszcz strugami tak z ukosa?
I jak to jest, że w bukach są wszystkie wiersze?
A cały żal, tęsknota zamknęły się we wrzosach?

Czemuż to góry lubują się w nastrojach:
To rozśpiewane, to nieme i posępne,
Od lat Opatrzność obdarza je pokojem!
Od zawsze niebo nieskończonym pięknem!

Czemu o świcie piły kres kładą życiu bukom,
Mętnieje potok, zrywa się ptak płochliwy?
Czyżby ten świat chciał zamknąć się na głucho?
Gdzie wiersz, gdzie wrzos, gdzie ja - podzieję się - Frasobliwy?