Szukam pana, który ma na imię Henryk... (cz. 3)

... i bardzo lubi przedwojenne kino:) W latach 1933-1935 przebywał w Grudziądzu, choć nie wiadomo czy jest to jego miejsce urodzenia. Wiadomo jednak, że urodził się pod koniec czerwca 1915 r.

Wyszłam z założenia, że znając imię i datę urodzenia, można człowieka poszukać w księgach parafialnych, oczywiście - jeśli był ochrzczony. A takie księgi są prawdziwą skarbnicą wiedzy: data i miejsce urodzenia dziecka, jego imiona, imiona i nazwiska rodziców i rodziców chrzestnych (z podawaniem stanu i nazwisk panieńskich), a nawet ich profesje. Pisane były czasami bardzo kwiecistym językiem. Wspaniała lektura:) Co prawda, sam Henryk określał siebie następująco: jestem raczej młodym komunistą, radykałem, antyklerykałem, ale czy to przeszkadza być ochrzczonym? A poza tym w jednym z listów pisał o dyskusjach prowadzonych z księdzem, zapewne na lekcjach katechezy czy religii.

Oprócz tematów poważnych przewijały się też i szkolne, narzekania na nauczycieli, opisy sztubackich dowcipów, dyskusje ideologiczne z księdzem („módl się za mnie, bo po jeszcze jednej takiej dyskusji heretykiem zostanę!”). [oba cytaty pochodzą z postu Miki]

Trzeba pamiętać, że Henryk urodził się w trakcie I wojny światowej, a później była II wojna światowa... Może urodził się w Grudziądzu, który od 1772 r. był w zaborze pruskim, a może zupełnie gdzie indziej... Może jego rodzice byli protestantami.... Nieznajomość miejsca urodzenia, wyznawanej religii oraz zniszczenia wojenne mogły utrudnić poszukiwania. Od czegoś trzeba było jednak zacząć. Na stronie Diecezji Toruńskiej znalazłam informacje o dziesięciu parafiach w obecnym Grudziądzu. Przed II wojną (a nawet I) mogło być inaczej. Gdyby ktoś chciał zobaczyć przedwojenne grudziądzkie kościoły, polecam stronę fotopolska.eu. Niestety, z żalem stwierdzam, że przed wyjazdem zupełnie nie byłam przygotowana historycznie do wędrówki po obcym dla mnie mieście. Ciągle za mało mi czasu na ogarnięcie wszystkiego. Za to posiadam duży zapas ufności, że jeśli się bardzo chce coś zrobić, to na pewno się uda. Trzeba tylko zacząć to robić:) Z takim nastawieniem zaczęłam szukać Henryka w grudziądzkich parafiach.

Pierwszym kościołem, który zobaczyłam po wyjściu z miejskiego autobusu, był kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. Nie wiedzieć czemu, ominęłam go (chociaż był NAJBLIŻEJ), robiąc tylko kilka fotografii. Jak się później dowiedziałam, kościół przed II wojną światową należał do Niemców wyznania ewangelicko - augsburskiego.

   

Kolejny kościół, do którego było mi po drodze (mocno nierównej z powodu remontów ulic), to kościół filialny pojezuicki pw. św. Franciszka Ksawerego. 

Swoje kroki skierowałam do kościoła parafialnego pw. św. Mikołaja, należącego do najstarszych kościołów ziemi chełmińskiej. Parafia wg tradycji, założona została jeszcze w XI wieku. Grudziądzką farę nazwano z czasem "matką" kościołów grudziądzkich. [źródło, historyczne zdjęcia kościoła można obejrzeć na podanej stronie lub tu klik].

Przyznam się, że nie lubię fotografować wnętrz kościołów. Ale tym razem zrobiłam wyjątek. Czyż te drzwi po prawej stronie nie są urocze? Są tak malutkie, jakby były przeznaczone dla krasnoludka lub dla... dziecka:) Ja, mimo niskiego wzrostu, musiałbym się nieźle schylić, żeby przez nie przejść:)

Z pierwotnego wyposażenia wnętrza godną uwagi jest - znajdująca się w nawie głównej - granitowa czara chrzcielnicy typu gotlandzkiego, z 3 ćw. XII w., zdobiona płaskimi, ostro ciętymi postaciami smoków. Zachowały się też dwie granitowe kropielnice pochodzące z XIII - XIV w., usytuowane w kruchcie północnej i zachodniej. Z dawnego wystroju wnętrza zachowały się na filarze międzynawowym fragmenty polichromii z końca XIV w. Malowidło przedstawiające Chrystusa Bolesnego i świętych charakteryzuje się wydłużonymi proporcjami figur z równoczesnym podkreśleniem realizmu twarzy, jak również chłodną gammą barwną złożoną z czerwieni, zieleni, czerni i fioletu. [źródło, pisownia oryginalna]

Podziwiając tę historyczną chrzcielnicę, pomyślałam, że może właśnie wodą z niej chrzczony był mały Heniuś... Przy okazji sfotografowałam wspomniane wyżej malowidło, a także jedną z "kropielniczek" (taki mały prezent fotograficzny dla Mnemo:).

Jeszcze jeden przedmiot przyciągnął moją uwagę - ławka, a właściwie przepięknie ozdobiony klęcznik, zupełnie odmienny od pozostałego wyposażenia kościoła. Może to właśnie na nim klęczała mama Henryka, modląc się o błogosławieństwo dla syna...

Czas najwyższy, aby odnieść się do poprzedniego postu i wyjaśnić, co się stało wieczorem pierwszego dnia moich poszukiwań. Wczoraj napisałam tak:

Wykorzystując ostatnie promienia słońca, fotografowałam coś szczególnego, gdy usłyszałam ciche wołanie miękkim, kobiecym głosem: Henryku! Henryku! Odniosłam niesamowite wrażenie, aż mi ciarki przeszły po plecach. Odwróciłam się i...

... zobaczyłam panią, siedzącą w samochodzie, która po imieniu wołała przechodzącego obok pana. Obydwoje byli w wieku ok. 40-50 lat, więc ten pan nie mógł być szukanym przez mnie Henrykiem. Ale działo się to przed wejściem do kościoła św. Mikołaja i pomyślałam, że to nie dzieje się przypadkiem:) Uznałam to jako dobrą wróżbę:)
W poniedziałkowe południe udałam się do kancelarii parafialnej i wyłuszczyłam swoją prośbę mniej więcej tak:
Jedna z moich bliskich koleżanek znalazła listy pisane do swojej mamy (w Grudziądzu, w latach 30. XX w.)  przez człowieka, który być może był ochrzczony w tej parafii. Problem polega na tym, że znane jest tylko jego imię i data urodzenia. I tu moja prośba - czy można by było przejrzeć księgi parafialne z 1915 r., szukając pod kątem tej właśnie daty urodzenia. O ile, oczywiście, takie księgi się zachowały. Ponieważ koleżanka nie może zrobić tego osobiście, postanowiłam jej pomóc. Sprawa jest czysto sentymentalna. Jak się uda ustalić coś więcej na temat tego człowieka - to dobrze, jak nie - to trudno.

Pan popatrzył na mnie wcale nie zdziwiony i stwierdził:
Hmmm, tylko imię i data urodzenia... Taaak, można poszukać. Księgi chrztów sprzed 1920 r. przechowywane są w Toruniu, można tam napisać albo zadzwonić.

Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej

pl. ks. Frelichowskiego 1

87-100 Toruń

Upewniwszy się, że na pewno parafialne księgi chrztów z 1915 r. się zachowały, spisałam adres, stwierdziłam, że telefon znajdę sobie sama i podziękowałam pięknie:) Skoro odszukanie Henryka na podstawie jego daty urodzenia w danym momencie okazało się nie do wykonania (celowo nie napisałam "niemożliwe":), trzeba było zacząć tak jakby od końca.

Do godziny 15.00 miałam jeszcze trochę czasu. Kolejny raz przemierzyłam uliczki Starego Miasta. W pełnym świetle dnia dostrzegłam wiele rzeczy, które umknęły mojej uwadze dnia poprzedniego. Grudziądz obecnie to miasto remontów. Ulice, place, parki, kamienice, budynki dawnych zakładów, tory tramwajowe, szkoły, kościoły, biblioteka  - prawie wszystko jest remontowane. Jak do tego dołoży się jeszcze program pt. "Rewitalizacja społeczna mieszkańców Starego Miasta", którym zostali objęci mieszkańcy najstarszej dzielnicy, to obrazek Grudziądza nie jest już taki idylliczny...

W trakcie mojej wędrówki uliczkami, po których 90 lat temu mógł chodzić mały Henio, sfotografowałam jeszcze kościół pw. Ducha Świętego, który od 1900 r. pełnił funkcję katolickiego kościoła.garnizonowego. 

Natrafiłam też na kościół ewangelicko - metodystyczny pw. św. Pawła.

Nie wszystko w Grudziądzu jest remontowane. Są miejsca, które pięknie odnowiono, zagospodarowano, ukwiecono. Takim przykładem jest skwer przy budynku administracyjnym Miejskich Wodociągów i Oczyszczalni przy ul. Sienkiewicza, na którym znajduje się pomnik "Mieszczka z synem".

Mimo, że rzeźba stoi od czerwca tego roku, powstała już legenda, która mówi, że dotknięcie ręki chłopca lub przybicie "piątki" zapewni szczęście:) Pogłaskałam dłoń, przybiłam "piątkę":) Odnalezienie Henryka nie mogło się nie udać, przecież byłam tak BLISKO...

CDN.

"Listy z przeszłości"

Opowieść o moich poszukiwaniach Henryka: cześć I, część II.