Szukam, pana, który ma na imię Henryk... (cz. 4)

... i bardzo lubi przedwojenne kino:) W latach 1933-1935 przebywał w Grudziądzu, choć nie wiadomo czy jest to jego miejsce urodzenia. Wiadomo jednak, że urodził się pod koniec czerwca 1915 r. Pisał też o szkole podchorążych.

 

W poprzednim poście stwierdziłam, że skoro nie mogę ustalić nazwiska na podstawie ksiąg parafialnych, które znajdują się w Toruniu, to trzeba poszukiwania zacząć tak jakby od końca. Mika podała, że Henryk ... urodził się w 1915. I w 1934 był już w szkole podchorążych. A przecież w Grudziądzu była słynna Szkoła Podchorążych Rezerwy Kawalerii!!! Kto z nas choć raz nie nucił piosenki Hej, hej, ułani, malowane dzieci... Gdy doczytałam, że w 1922 r. w Grudziądzu szkolił się Henryk Dobrzański, który w latach 1927-29 objął stanowisko dowódcy szwadronu w 18 Pułku Ułanów Pomorskich w Grudziądzu, to myśl, iż bohater tej opowieści był ułanem, wyparła wszystkie inne. Kolejna piosenka, wspomnienie harcerskich czasów, kołatała się w moim umyśle.

Hubalowa legendo, ptakiem poleć w kraj.
Sławę wróć poległym, żywym pamięć daj.
Powróć, koni rżeniem, ku czasom odległym,
Nie bądź już milczeniem, Hubalowa legendo!

Przy okazji chcę wyjaśnić, że i ułani, i Hubal wpisują się w moją kresową naturę, stąd taka fascynacja pomysłem, że Henryk skończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Zaczęłam szukać potwierdzenia mojej hipotezy. Przed wyjazdem, korzystając z internetu, dowiedziałam się, że w 1992 r. Oficyna Wydawnicza Ajaks z Pruszkowa wydała książkę pt. "Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926-1937". Gdzie jak gdzie, ale w Bibliotece Miejskiej w Grudziądzu taka książka powinna być. Nie przewidziałam tylko, że: Z powodu remontu instalacji elektrycznej w gmachu głównym Biblioteki Miejskiej przy ul. Legionów 28 czynna będzie w godz. 15.00 - 17.00 Czytelnia Główna. [źródło]

Te dwie godziny na znalezienie Henryka wydało mi się bardzo krótkim czasem. Ale książka - jak sądziłam - była dostępna. Korzystałam z aneksu nr 2 pt. "Wykaz podchorążych rezerwy kawalerii, absolwentów poszczególnych roczników Dywizjonu Szkolnego Podchorążych Rezerwy Kawalerii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu" (już sam tytuł nadaje powagi:) W latach 1926-1939 było trzynaście roczników promocji na podchorążych kawalerii, wybrałam trzy - jako najbardziej pasujące do opisywanego przez Henryka okresu:

• w roczniku VII - 1932/33 na 348 osób znalazłam 9 Henryków;
• w roczniku VIII - 1933/34 na 226 osób znalazłam 6 Henryków;
• w roczniku IX - 1934/35 na 238 osób znalazłam 6 Henryków.

Pan bibliotekarz podał mi przy okazji dwie inne pozycje, jedną (wydaną w Londynie) pt. "Centrum Wyszkolenia Kawalerii Zarys dziejów szkół kawalerii polskiej", z której wynotowałam 3 osoby o imieniu Henryk. W kolejnej książce pt. "Piętnastolecie Szkoły Podchorążych Kawalerji w Grudziądzu" z 1936 r. nie było Henryków, zresztą można to sprawdzić tu (klik, pisownia oryginalna)

Jak łatwo obliczyć, po przejrzeniu list z ponad 800 osobami, w moim notesie pojawiło się 24 Henryków o różnych nazwiskach. Może któryś z nich był tym szukanym przeze mnie... Niestety, w dostępnych mi źródłach przy nazwisku nie było daty urodzenia. Trzeba było szukać dalej. Poprosiłam pana bibliotekarza o nieodkładanie książek na półkę i poszukanie na następny dzień czegoś innego. Oczywiście jemu też wytłumaczyłam przyczynę moich poszukiwań, opowiadając mniej więcej to samo, co panu w kancelarii parafialnej.

Następnego dnia (wtorek 12 sierpnia) udałam się na spacer po koszarach. Centrum Wyszkolenia Kawalerii mieściło się w kompleksie koszarowym przy ul. Hallera. Wejść do środka nie można było, ale pozaglądałam przez ogrodzenie, na którym na szczęście nie było tabliczek z z zakazem fotografowania (a do niedawna jeszcze takie wisiały na wszystkich budynkach o znaczeniu strategicznym, np. na pocztach i dworcach kolejowych).

W wychowaniu zgodnie z duchem tradycji kawaleryjskiej bierze się pod uwagę obie funkcje wychowania, są one we względnej równowadze. Celem tego wychowania jest wpojenie wychowankowi wartości cennych z punktu widzenia społeczeństwa (braterstwo, poświęcenie, przyjaźń, itd.) przy jednoczesnym uwzględnieniu rozwoju indywidualności każdej osoby, kształtowaniu w niej poczucia wyjątkowości, odrębności.[źródło]

W Centrum Wyszkolenia Kawalerii działały następujące szkoły podchorążych [źródło]:

• Szkoły Podchorążych Kawalerii w składzie 2 szwadronów szkolnych,
• Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w składzie 3 szwadronów szkolnych i 1 szwadronu karabinów maszynowych.

Szkoła Podchorążych Rezerwy Kawalerii mieściła się w koszarach na ul. Chełmińskiej. Tu już można było wejść do wnętrz, gdzie mieszkali przyszli ułani. Jak wyglądały te koszary w 1917 r. można zobaczyć tu (klik)

 

Kawalerzyści zawsze mieli poczucie wyższości nad innymi rodzajami broni i uważali się za elitę wojska. Wynikało to m.in. z wielowiekowego rodowodu jazdy polskiej, a także z pewnych cech, które wyróżniały kawalerię spośród innych rodzajów broni, a mianowicie: niezwykłej barwności w czasie przejazdów i defilad, marszów i zawołań pułkowych, stopni wojskowych (ułani, rotmistrze i wachmistrze), biegów myśliwskich i sportów konnych, piosenek na poszczególne pułki (tzw. żurawiejki), szampańskich balów i zabaw oraz przywiązania do koni. [źródło]

Z koszar na Chełmińskiej poszłam na słynną skarpę nadwiślańską. Tu szkoleni na kursach CWK odbywali zajęcia praktyczne ujeżdżania w trudnym terenie. jednym z zadań jakie kawalerzyści musieli zaliczyć, był zjazd z tej skarpy. Nie wszystkim to się udawało. [cyt. z przewodnika turystycznego]. Popatrzyłam na skarpę i stwierdziłam, że moja fantazja ułańska jest zbyt mała, aby próbować tamtędy zejść, nie mówiąc już o zjeżdżaniu na koniu:)

Kolejnym miejscem związanym z ułanami były Błonia Nadwiślańskie - miejsce promocji oficerskich i widowiskowych defilad. To w tym miejscu władze państwowe i wojskowe przyjmował honory od grudziądzkich kawalerzystów. Na murze schodów prowadzących do Bramy Wodnej odnajdziemy pamiątkową tablicę poświęconą koniom - wiernym towarzyszom kawalerzystów. [cyt. z przewodnika turystycznego]. Wzruszająca jest ta tablica... Przy okazji - dostałam zaproszenie na spotkanie kawalerzystów, które odbędzie się w dniach 22-14 sierpnia 2014 r. Ponoć niesamowita impreza (do Grudziądza przyjeżdżają ułani z tamtych czasów i ich rodziny z całej Polski, nawet z całego świata).

Zahaczyłam o muzeum, w którym przed gablotami spędziłam sporo czasu, usiłując wśród zgromadzonych tam eksponatów dostrzec może jakiś przedmiot lub dokument należący do Henryka. Niestety, główna ekspozycja w pięknie odnowionym Pałacu Opatek, czyli Sala Tradycji Jazdy Polskiej, nie była możliwa do obejrzenia. Po remoncie z powodu braku dotacji wystawy nie urządzono.

       

Spacerując po Starym Mieście fotografowałam pomniki i tablice pamiątkowe poświęcone pamięci 18. Pułku Ułanów Pomorskich i Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Grudziądz potwierdza, że o swoich ułanach pamięta.

Ale przecież w Grudziądzu stacjonowały również inne rodzaje wojska, np. 65 Starogardzki Pułk Piechoty. Znalazłam nawet świadectwo z 1939 r. ukończenia  przez Henryka Zielińskiego Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy 16 DP przy 65 Starogardzkim Pułku Piechoty w Grudziądzu [źródło].

Była jeszcze Lotnicza Szkoła Strzelania i Bombardowania, o której można poczytać na blogu Samoloty polskie. Polecam również galerię starych fotografii (klik).

Po drodze do biblioteki sfotografowałam przy okazji koszary artylerii przy ul. Legionów. Przecież Henryk równie dobrze  mógł być artylerzystą...

Przy okazji - gdyby ktoś z Szanownych Czytelników miał czas i ochotę dowiedzieć się czegoś więcej na temat kawalerii w Grudziądzu - polecam ciekawe artykuły :

• Centrum Wyszkolenia Kawalerii w lecie 1939 roku (klik);
• Blaski i cienie codziennego życia rodzin kawalerzystów... (klik);
• Kawaleryjski Grudziądz (klik);
• Kawaleryjska akademia (klik).

Zamieszczam też linki do wybranych stron o majorze Henryku Dobrzańskim:

• nagranie dźwiękowe: Wspomnienia Henryka Ossowskiego pseud. "Dołęga" - adiutanta mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala" - na temat mjr. "Hubala" i jego oddziału.(klik);
• artykuł prasowy pt. "Rozkazy tych panów mam w..." (klik);
• dziennik Hubala, z którego pochodzi poniższa kartka (klik);
• notka biograficzna Henryka Ossowskiego, piszącego dziennik Hubala (klik).

Przyznam się - poszukiwania podchorążego Henryka znacznie mnie wyczerpały i lekko zniechęciły (wszędzie chodziłam pieszo i do tego taaaki upał). Idąc do biblioteki, stwierdziłam, że jeśli czegoś konkretnego nie znajdę, to następnego dnia rano wracam do domu.

W bibliotece czekał na mnie stos książek, przygotowanych przez pana bibliotekarza. Zaczęłam od przejrzenia jeszcze raz publikacji związanych z kawalerią, żeby się przekonać, czy przypadkiem nie pominęłam jakiejś daty. Przecież to własnie data urodzenia pomogłaby mi ustalić, który z listy 24 Henryków jest tym właśnie Henrykiem. Nie znalazłam nic szczególnego...

Bibliotekę zamykano o godz. 17.00. Postanowiłam choć zajrzeć do pozostałych książek. Nie ukrywam, że nie miałam już większej nadziei, jednak... Na pół godziny przed zamknięciem biblioteki w moich rękach trzymałam dokument, który sprawił, że bohater moich poszukiwań przestał być anonimowym Henrykiem!!!

Przede wszystkim musiałam opanować drżenie rąk i narastające emocje...

Wszystkich Szanownych Czytelników, którzy z wielką niecierpliwością czekają na dalszy ciąg opowieści, narażając się przy tym na utratę paznokci, a nawet zębów, gotujących zupę dyniowa i popijających hektolitry melisy, itp.:))), zapraszam serdecznie na krótki spacer na Stare Miasto. Tam, na koronie muru schodów, prowadzących z ul. Spichrzowej na Błonia Nadwiślańskie, u zbiegu z ul. Ratuszową, w sąsiedztwie kościoła św. Mikołaja, ratusza i zabytkowych spichrzów stoi "Ułan z dziewczyną". Na przepięknym pomniku umieszczono fragment wiersza generała Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego: 

Bo w sercu ułana, gdy je położysz na dłoń, 

na pierwszym miejscu panna, przed nią tylko koń. 

 

CDN.

"Listy z przeszłości"

Opowieść o moich poszukiwaniach Henryka: cześć I, część II, część III.