Szukam pana, który nazywa się Henryk... (cz. 8)

... Ossowski. Urodził się 29 czerwca 1915 r. W latach 1926-1935 był uczniem Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Grudziądzu, które mieściło się przy ulicy Sienkiewicza. Po maturze planował karierę wojskową. W swoich listach pisał, że bardzo lubi przedwojenne kino:) Blisko szkoły, do której chodził, na ul. Ogrodowej 37 (obecnie ul. Kosynierów Gdyńskich) mieszkała rodzina o tym samym nazwisku.

W poprzednim poście zamieszczona jest tabelka, dzięki której można poznać imiona kilku uczniów o nazwisku Ossowski, którzy na przestrzeni lat 1925-1935 chodzili do tej samej szkoły co Henryk. Są też tam nazwiska rodziców udzielających się w Towarzystwie Rodzicielskim. Moją szczególną uwagę zwróciła pani inspektorowa Ossowska, która z prawdziwym poświęceniem kierowała wydawaniem śniadań. [cytuję "Sprawozdanie dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Grudziądzu za rok szkolny 1930/31"]. Wyszłam z założenia, że skoro pani Ossowska zajmowała się dożywianiem młodzieży, wydając codziennie w czasie przerwy kakao dla około 80 uczniów, to znaczy że musiała mieszkać blisko szkoły. Niestety, nigdzie w dokumentach nie znalazłam jej imienia, ale przecież była żoną inspektora...

W dzisiejszym poście zapraszam na krótki, bo 60-metrowy spacer w okolicy gimnazjum. Jeszcze w 1872 r. nic tu nie było. Na planie katastralnym z tego okresu można odszukać skrzyżowanie ulic: Börgenstrasse (obecnie ulica Sienkiewicza) i Gartenstrasse (przed II wojną światową ulica Ogrodowa, obecnie - Kosynierów Gdyńskich). Przy ulicy Ogrodowej zaznaczony jest cmentarz katolicki, który w czasach, gdy budowano gimnazjum, zlikwidowano i utworzono na jego miejscu... plac zabaw dla dzieci, funkcjonujący do dziś.
Proszę sobie wyobrazić, że wychodzimy głównym wejściem z budynku Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Grudziądzu, które mieści się przy ulicy Sienkiewicza 24 (obecnie 27). Skręcamy w lewo, idziemy kilkanaście kroków, przechodzimy przez jezdnię i stoimy przed piękną kamienicą przy ul. Ogrodowej 31. Po lewej stronie jest równie urokliwa kamieniczka, która odbija się w oknach szkoły od strony mieszkania dyrektora (widać to na jednym ze zdjęć w poprzednim poście). Kamienice wokół szkoły, pochodzące z początku XX w., posiadają eklektyczno-secesyjne elewacje. Wspomnianą kamienicę pod nr 31 wyróżnia narożny wykusz podtrzymywany przez dwa atlanty.



      

Skręcamy w prawo. Po przekroczeniu przejścia na ulicy Sienkiewicza stoimy przed kamienicą przy ulicy Ogrodowej 33. Budynek jest ozdobiony lizenami zakończonymi głowami maszkaronów.


      

Kilkanaście kroków dalej jest kamienica przy ulicy Ogrodowej 35, nad której wejściem jest umieszczona dekoracja przedstawiająca widok na Górę Zamkową.


      

Kolejna kamienica znajduje się przy ulicy Ogrodowej 37 i tu kończymy nasz 60-metrowy spacer. Budynek jest szczególny przez to, że co najmniej od 1924 r. mieszkał tu Konstanty Ossowski.


Podczas poszukiwania adresów przedwojennych mieszkańców Grudziądza o nazwisku Ossowski oraz ustalaniu właściciela i lokatorów kamienicy przy ulicy Ogrodowej 37 korzystałam z następujących Ksiąg Adresowych miasta Grudziądza:


W wykazie alfabetycznym są dwie osoby o nazwisku Ossowski: Fryderyk - robotnik i Józef, który grał na lirze korbowej - jak przetłumaczyła Annette, mieszkające na innych ulicach niż Ogrodowa [Gartenstrasse, cz. I str. 99, w przeglądarce str. 127].
W wykazie mieszkańców kamienicy przy ulicy Ogrodowej 37 nie ma żadnej osoby o nazwisku Ossowski [cz. III str.20-21, w przeglądarce str. 230-231].


W wykazie alfabetycznym jest pięć osób o nazwisku Ossowski [cz. III, str. 70, w przeglądarce str. 172, sklep spożywczy A. Ossowskiego w wykazie branżowym określany jest jako "kolonialka"].
Ossowski A., (sklep spożywczy), Chełmińska 58.
- Bronisł., mistrz piekarski, (sklep), Rzezalniana 17.
- Bol., kowal, Chełmińska 56.
- Konst., inspektor szk., Ogrodowa 37, telefon 21.
- Leon, starosta, Młyńska 20/21.

W wykazie alfabetycznym jest osiem osób o nazwisku Ossowski (-a) [str. 195, w przeglądarce str. 201].
Ossowski Bron., kup., Chełmińska 58.
- Boles., kowal, Chełmińska 86.
- Fr., adm. d ., Chełmińska 88.
- Bron., m. piek., Rzezalniana 17.
- Bron., wł. d., PI. 23 St. 8.
- Konst., Ogrodowa 37.
Ossowska, Aleks., wł. d., Chełmińska 58.
- Wanda, PI. 23 St 16.
W wykazie mieszkańców kamienicy przy ulicy Ogrodowej 37 [str. 115-116, w przeglądarce str. 119-120, pisownia oryginalna] figuruje Konstanty Ossowski. Ze względu na ciekawy skład społeczny podaję listę wszystkich lokatorów tej kamienicy.
Przybylska Anna wł. d. (Jarosław, ul. Kilińskiego); 
Steinerowa Marja, adm. d ., ul. Mickiewicza 22.
Czaniecki Jan, sekrearz.
Schulz Albert, książkowy.
Ossowski Konst., em. profesor.
Szordyhowski, em. profesor.
„Snop" T-wo Ubezp., biura.
Wernerowa, wdowa.
Binnek Jan, nauczyciel.
Nehring Juljanna, b. nauczycielka.
Schroeder Gustaw, kapitalista.
Kientop Gustaw, rolnik.
Springer August, kapitalista.
Goertz Elżbieta, wdowa.
Kraemer Hermann, fryzjer.
Stupski Antoni, krawiec.


Księga Adresowa miasta Grudziądza Rok 1933
W wykazie alfabetycznym jest dziewięć osób o nazwisku Ossowski (-a) [str. 74, w przeglądarce str. 88].
Ossowski Apolinary, wł. d., Chełm. 58
- Bolesław, rob., Budkiewicza 26
- Bronisł., m. piek., Narutowicza 14
- Franc., biural., Nadgórna 23
- Jan, sędzia, Hallera 24
- Józef, woźny, Brzeźna 16 (w księdze z lat 1927-28 jest zapis "Osowski, poster., Brzeźna 16.")
- Konst., em. insp. szkolny, Ogrod. 37
- Wad., kowal, Hallera 50d
(a) Renata, profesorka, Ogrodowa 37



Na podstawie artykułu Szkolnictwo powszechne (Kalendarz grudziądzki z 1998 r., str. 85-87, w przeglądarce str. 88-90) można stwierdzić, że Konstanty Ossowski w lipcu 1920 r. pełnił funkcję Inspektora Szkolnego, a 1 IX 1924 r. przeszedł na emeryturę.
Z grudziądzkich inspektorów szkolnych dwudziestolecia międzywojennego, dwóch trwale zapisało swoje nazwiska nie tylko w dziejach kulturalnych Grudziądza, ale i Pomorza. Byli to: KONSTANTY OSSOWSKI (1873 - 197l), nauczyciel, historyk, krajoznawca i redaktor... [źródło]
O publikacjach Konstantego Ossowskiego można przeczytać w artykule Janusza Umińskiego pt. Kraina Północna - Pomorze na str. 171.

W Biuletynie Koła Miłośników Dziejów Grudziądza nr 30 (104) z 2006 r. jest artykuł, w którym wspomniano Renatę Ossowską.
Stanisława Pisarzewska przybyła do Grudziądza w 1921 r. i rozpoczęła pracę jako nauczycielka historii w Miejskim Gimnazjum Żeńskim, przy ul. Trynkowej 22–24. W 1923 r. szkoła zmieniła nazwę na Państwowe Gimnazjum Żeńskie [PGŻ] (...). W r. szk. 1924/25 była wychowawczynią klasy maturalnej. Uczęszczało do niej 18 uczennic, w tym 14 narodowości polskiej i 4 narodowości niemieckiej. Oto nazwiska Polek: Cecylia Dominikowska, Kazimiera Frankowska , Joanna Grudzińska, Irena Jurkiewicz, Zofia Kisielewska, Maria Kołakowska, Jadwiga Licznerska, Renata Ossowska, (...) Renata Ossowska była córką grudziądzkiego inspektora szkolnego Konstantego Ossowskiego (1873 – 1971), znanego nauczyciela, krajoznawcy i popularyzatora dziejów Grudziądza. 

Skoro Renata była córką Konstantego Ossowskiego, emerytowanego inspektora szkolnego, to jak miała na imię pani Ossowska zajmująca się dożywianiem młodzieży? Z innych źródeł wiem, że na ulicy Ogrodowej 37 oprócz Konstantego Ossowskiego mieszkała Jadwiga Ossowska. Oczywiście, nie mam pewności, że pani inspektorowa była matką Henryka. Pojawiła się w "Sprawozdaniu dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Grudziądzu za rok szkolny 1930/31", kiedy to w klasie IIb był Stanisław Witold, Henryk był natomiast w kl. Vb. Być może Stanisław i Henryk byli braćmi, a ich dużo starszą siostrą była Renata.

Na podstawie dostępnych danych z ksiąg adresowych Grudziądza można sporządzić tabelkę (zakładając drobne błędy, nieścisłości, zmiany adresów, zawodów, itp.), z której wynika, że w okresie 1924-1933 mogło być w Grudziądzu 11 rodzin o nazwisku Ossowski.

Rodzina
Osoby
1924-25
1927-28
1933
I
Ossowski A.,
(sklep spożywczy)
Chełmińska 58


Ossowska, Aleks.,
wł. d.

Chełmińska 58


Ossowski Apolinary,
wł. d.


Chełmińska 58
Ossowski Bron.,
kup.

Chełmińska 58

II
Boles., kowal (1927),
rob. (1933)
Chełmińska 56
Chełmińska 86
Budkiewicza 26
III
Bronisław, mistrz piekarski, (sklep)
Rzezalniana 17
Rzezalniana 17
Narutowicza 14
IV
Bron.,
wł. d.

PI. 23 St. 8

V
Fr., adm. d. (1927),
biural. (1933)

Chełmińska 88
Nadgórna 23
VI
Jan, sędzia


Hallera 24
VII
Józef, woźny (1933),
w roku 1927 jest zapis
Osowski, poster.

Brzeźna 16
Brzeźna 16
VIII
Konst.,
inspektor szk. (1924),
em. profesor (1927)
em. insp. szkolny (1933)
Ogrodowa 37, telefon 21
Ogrodowa 37
Ogrodowa 37
Renata, profesorka


Ogrodowa 37
IX
Leon, starosta
Młyńska 20/21


X
Wad., kowal


Hallera 50d
XI
Wanda

PI. 23 St 16


Jeśli Henryk nie mieszkał na ul. Ogrodowej 37, to może mieszkał na ul. Chełmińskiej 58?
W publikacji pt. "Rocznik SPRA 1934-1935" w spisie adresów w 2 Baterii figuruje Ludwik Ossowski, mieszkający w Grudziądzu na ul. Chełmińskiej 58 [źródło, str. 104, wyjaśniam, że SPRA - Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii]. Warto przejrzeć tę swoistą kronikę, gdyż zawarto w niej wiele ważnych i ciekawych informacji na temat codziennego życia podchorążych (Bateria 2 jest opisana na str. 48-52, jest tam także grupowa fotografia).

W publikacji pt. "Jeńcy obozu w Starobielsku zamordowani w siedzibie charkowskiego Zarządu NKWD w kwietniu i maju 1940 r., spoczywający na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie" figuruje.Andrzej Leon Marian Ossowski, syn Leona i Marii z Działowskich,  [źródło, str. 389, przypominam, iż Leon Ossowski był Starostą Grudziądzkim i w roku szkolnym 1924/25 pełnił funkcję zastępcy prezesa w Zarządzie Towarzystwa Rodzicielskiego Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Grudziądzu].

CDN.

Opowieść o poszukiwaniach Henryka: cześć Iczęść IIczęść IIIczęść IVczęść Vczęść VI

25 komentarzy:

  1. Może trzeba sprawdzić gdzie była parafia pana Konstantego.
    Potem spróbować dojść do reszty rodziny.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Świetny pomysł, dzięki za podpowiedź. Zaczęłam już szperać, ale w internecie nie ma zbyt dużo informacji...

      Usuń
  2. Twoja przenikliwosc i dociekliwosc nie zna granic! nie wychodze ze zdziwienia ,ze tyle informacji i tak szczegolowych jak np ,ze pani Ossowska rozdawala kakao uczniom, ktos zapisal i do dzisiejszych czasow mozna je znalezc w archiwach miasta. Mysle.ze Mika musi przeczytac jeszcze raz listy Henka do jej mamy i powinno cos tam sie znalezc...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Popatrz, taki mały szczegół o rozdawaniu gorącego kakao... a ile to daje do myślenia po tylu latach:)

      Usuń
  3. Gartenstrasse to akurat też Ogrodowa. U mnie w mieście stoi podobny budynek narożny tylko chyba nic nie podtrzymuje wykuszu. Facet miał 51 lat i poszedł sobie na emeryturę. Eh...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Z Ogrodową się domyśliłam:) Jeśli chodzi o wczesne przejście na emeryturę - może to jest sposób, aby dożyć tak późnego wieku:)

      Usuń
  4. Ale się zaangażowałaś! Nobla powinnaś dostać, czy coś. Ci dwaj pierwsi Ossowscy to Fryderyk - robotnik i Józef, który grał na lirze korbowej.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Oj, od razu nagroda:))))) O to zaangażowanie chodzi - efekty sprawiają radość. Choćby taką, jak odkrycie, że ktoś grał na lirze korbowej - rany, co to takiego??? Pozwolisz,ze uzupełnię wpis:)

      Usuń
    2. Te inne ulice to Długa dla pierwszego i Ścienna (?) lub coś w tym rodzaju, dla drugiego. A co to jest lira korbowa, to pewnie już wiesz.

      Usuń
    3. Dzięki za przetłumaczenie ulic, tak już wiem, co to jest lira korbowa, to niesamowite, iż tego typu zajęcia wypisywali w tych księgach:)))

      Usuń
  5. Ci atlanci niezwykle zbójeckie spojrzenie mają ,szczególnie ten z prawej . Pod takm wzrokiem, to pewnie wszystko na tym odcinku ulicy chodzi jak w zegarku ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wzrok mają poważny, ale kamienica - niestety - zniszczona przez tych, co na murach muszą się podpisać...

      Usuń
  6. Aż mi się chce Grudziądz zobaczyć na własne oczy. Te kamienice, atlanci... No i CI Ossowscy:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Może w przyszłym roku zaplanujesz wycieczkę z dzieciaczkami do Grudziądza, służę za przewodnika:))))

      Usuń
  7. Po takim spacerze to już mogę jechać do Grudziądza w ciemno :) Czekam na zapowiedziany ciąg dalszy, może coś się jeszcze wyjaśni :-)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nieee, niestety, na razie nic więcej prawie nie ustaliłam, ale... Kto wie, gdzie mnie nogi poniosą, może jeszcze coś da się sprecyzować:)

      Usuń
  8. Piękne te detale architektoniczne... Tylko trochę mi się ta zieleń ostatniej kamienicy nie podoba:)) I popatrz, aż dwoch kapitalistów w jednej kamienicy mieszkało!!
    Twoja precyzja jest porażająca!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zieleń jest baaardzo intensywna, chyba groszkowa:) W kamienicy mieszkał też pan książkowy. A co do precyzji... to tak jakoś logicznie samo wychodzi:))))

      Usuń
  9. Artenko! Twoja dociekliwosc i dbalosc o spisanie wszystkich tych informacji jest naprawde imponujaca.
    Szczerze, juz sie troszke pogubilam i musze wrocic do tego wpisu. A moze to bylo tak, ze wszyscy Ci Ossowscy byli spowinowaceni, ale gdzie sie podzial Henryk?!
    Czekam na cd.

    Pozdrawiam:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wcale się nie dziwię - pogubić się można, zwłaszcza że to nazwisko jest (było) bardzo częste. Henryk - jako młody człowiek (dziecko) - nie występował w księgach adresowych, gdyż w nich byli zapisani tylko właściciele domów i najemcy mieszkań.
      Być może, że wszyscy Ossowscy (albo kilka z tych rodzin) byli spowinowaceni - tego nie ustaliłam. Dzięki za zainteresowanie:)

      Usuń
  10. What a lovely and interesting place!!Great post,with so much information and so detailes!
    Thank you for sharing!It was a joy reading it!
    Dimi...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cieszę się Dimi, że i Ty wytrwale czytasz opowieści o Henryku:)

      Usuń

Miło mi, że do mnie zaglądasz i że tracisz swój cenny czas, aby zostawić po sobie ślad.